Ngay từ những ngày đầu cách mạng, Người luôn đánh giá cao vai trò của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng. Trong bức thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc, Người đã viết: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của đất nước”. Thế hệ trẻ đầy nhiệt huyết, có sức sống tràn trề và năng lực sáng tạo…, đó chính là thế mạnh, là vốn quý của tuổi trẻ.
Người khẳng định vai trò lịch sử của thanh niên và đặt niềm tin mạnh mẽ vào khả năng cách mạng của thanh niên “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”1. Người yêu cầu thanh niên phải trở thành một lực lượng to lớn, vững chắc trong công cuộc kháng chiến kiến quốc; phải là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên làm”2. Việc giáo dục, bồi dưỡng thanh niên phải tiến hành một cách thường xuyên và toàn diện trên các mặt “Đức-Trí-Thể-Mỹ”. Có như vậy họ mới đủ năng lực, phẩm chất, trí tuệ, bản lĩnh chính trị, sức khoẻ… để đáp ứng yêu cầu sự nghiệp phát triển của sự nghiệp cách mạng.
Đặc biệt là cách đây 50 năm, ngay cả khi sắp về với thế giới của những người hiền, trong bản Di chúc thiêng liêng Người để lại, Người cũng không quên căn dặn bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết “Đảng phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng họ thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa hồng vừa chuyên. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc làm rất quan trọng và rất cần thiết”3.
Và để làm được tốt điều đó, đòi hỏi đoàn viên thanh niên phải thấm nhuần tư tưởng của Bác về giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng thế hệ trẻ.
Một là: Giáo dục lý tưởng cách mạng
Việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là một trong những định hướng giáo dục xã hội chủ nghĩa cơ bản và quan trọng. Người luôn nhắc nhở“Người cộng sản chúng ta không một phút nào được quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho Chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước và trên thế giới”4. Lý tưởng cao đẹp mà Hồ Chí Minh nói tới đó là: Độc lập dân tộc, tự do và Chủ nghĩa xã hội. Lý tưởng này trở thành niềm tin, lẽ sống của nhiều thế hệ kế tiếp nhau: Nguyễn Văn Thạc, Đặng Thùy Trâm và biết bao thanh niên khác - họ mãi mãi là tấm gương sáng ngời của tuổi trẻ Việt Nam.
Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục lý tưởng cách mạng, tinh thần yêu nước cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh là việc làm có ý nghĩa quan trọng, tiếp thêm nguồn sức mạnh, trí sáng tạo cho hàng triệu thanh niên đang ngày đêm chiến đấu, lao động, cống hiến trên mọi lĩnh vực vì sự vững bền của đất nước, cho sự thăng hoa của dân tộc, cho dáng đứng Việt Nam tạc sâu vào thiên niên kỷ.
Hai là: giáo dục đạo đức cách mạng.
Nội dung quan trọng hàng đầu là xây dựng đạo đức cách mạng, giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa và gột rửa chủ nghĩa cá nhân. Không phải ngẫu nhiên mà Người đặt tư cách đạo đức của người cách mạng là nội dung trước tiên của cuốn sách “Đường kách mệnh”. Tư tưởng của Người về đạo đức cách mạng chứa đựng giá trị hết sức sâu sắc đối với việc xác lập nhân cách, lý tưởng cũng như chuẩn mực lối sống cho thế hệ trẻ. Chính nhờ có đạo đức cách mạng mà mỗi thanh niên có thể tự phấn đấu hoàn thiện mình, hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang của cách mạng. Đạo đức cách mạng là đạo đức mới, là phẩm chất không thể thiếu và là cái gốc của con người xã hội chủ nghĩa “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”5. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nội dung cốt lõi nhất của đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính “Trời có bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông. Đất có bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc. Người có bốn đức Cần, Kiệm, Liêm Chính… Thiếu một đức thì không thành người”6. Nhưng đạo đức cách mạng theo Người không phải là cái có sẵn, không phải từ trên trời sa xuống mà là kết quả của sự đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày của mỗi người. Do vậy, Người căn dặn thế hệ trẻ phải luôn nỗ lực rèn luyện đạo đức cách mạng: thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; sống trong sạch, có chí tiến thủ và đoàn kết, không kiêu ngạo; tích cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân; phê phán những thói hư, tật xấu; thường xuyên tiến hành tự phê bình và phê bình... để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Ba là: giáo dục, nâng cao trình độ văn hoá, khoa học – kỹ thuật.
Xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng, Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục nâng cao trình độ văn hoá, kỹ thuật và nghề nghiệp cho thanh niên. Người coi đây là điều kiện quan trọng để thanh niên cống hiến ngày càng nhiều cho Tổ quốc, cho nhân dân. Nếu chỉ có đức không thôi thì chưa đủ, hơn nữa chính sự dốt nát là một trong những nguyên nhân cơ bản kìm hãm sự phát triển của mỗi cá nhân và của dân tộc“Dốt thì dại, dại thì hèn”, “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”7. Người nhắc nhở thanh niên không được lười biếng trong học tập, trong suy nghĩ và trong hành động. Người cho rằng học tập là công việc suốt đời với mỗi thanh niên và cách tốt nhất để nâng cao trình độ hiểu biết đáp ứng ngày càng cao của nhiệm vụ cách mạng. Thế giới ngày nay luôn đổi mới, người dân ta ngày càng tiến bộ, do đó mỗi thanh niên phải thường xuyên học tập để tiến kịp nhân dân. Theo Người,“Nếu không chịu khó học tập thì không thể tiến bộ được. Không tiến bộ là thoái hóa xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu học tập thì lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”8 . Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh toàn cầu hoá và sự bùng nổ của cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại. Từ đó đòi hỏi thanh niên Việt Nam phải biết vươn lên làm chủ những công nghệ tiên tiến nhất để xoá bỏ nghèo đói và tụt hậu, để rút ngắn khoảng cách với những quốc gia phát triển. Thực tế cho thấy, rất nhiều thanh niên đã và đang xứng đáng với lời dạy đó của Người. Những thắng lợi vẻ vang của tuổi trẻ Việt Nam trong các cuộc thi quốc tế: Robocon, Olympic toán học, vật lý; trong sản xuất và kinh doanh… Tất cả những thành tích trên đã chứng minh vai trò và năng lực của các thế hệ thanh niên Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước. Tuy nhiên, tuổi trẻ ngày nay cần phải làm được nhiều hơn thế, cần phải tiếp tục phấn đấu và rèn luyện. Trên nhiều lĩnh vực, chúng ta còn tụt hậu so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Nhiệm vụ của thanh niên là phải góp phần thu hẹp, san bằng khoảng cách đó.
Bốn là: Giáo dục sức khoẻ và thể chất.
Thanh niên là lực lượng quan trọng của xã hội, tham gia tích cực các nhiệm vụ hiện tại của đất nước và là người chủ xã hội tương lai. Do đó, họ phải có sức khỏe tốt thì mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ. Bản thân Người là một tấm gương sáng về rèn luyện sức khỏe. Người kêu gọi mọi người, nhất là thanh niên, phải thường xuyên rèn luyện sức khỏe, coi đó là trách nhiệm và bổn phận của thanh niên “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công. Mỗi một người dân yếu ớt, tức là làm cho cả nước yếu ớt một phần, mỗi một người dân mạnh khỏe là góp phần cho cả nước mạnh khỏe. Vậy luyện tập thể dục, bồi bổ sức khỏe là bổn phận của mỗi một người yêu nước. Việc đó không tốn kém, khó khăn gì. Gái trai, già trẻ, ai cũng nên làm và ai cũng làm được… Dân cường thì nước thịnh”9.
Thực hiện lời di huấn của Người, trong hơn 50 năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn đánh giá cao vai trò, vị trí và đặt niềm tin vững chắc vào thanh niên trong các giai đoạn của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước và hội nhập quốc tế, thanh niên luôn được quan tâm, tạo điều kiện để phát huy vai trò của mình là trung tâm trong chiến lược phát huy nguồn lực con người. Ghi nhớ lời dặn dò của Bác trước lúc đi xa từ 50 năm trước, cho đến hôm nay, thế hệ trẻ Việt Nam đã và đang chứng tỏ bản lĩnh, sức sáng tạo, sức trẻ, dám nghĩ, dám làm, tích cực, say mê học tập, nghiên cứu khoa học công nghệ để áp dụng vào lao động sản xuất để cùng với toàn Đảng, toàn dân thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới. Rất nhiều phong trào thi đua như: Tuổi trẻ sáng tạo, Thanh niên tình nguyện, Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay các chương trình lớn như “Đồng hành với thanh niên trong học tập”, “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp” và “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất và văn hóa tinh thần” được tuổi trẻ cả nước đang ra sức hưởng ứng và thực hiện có hiệu quả.
Tuy nhiên, do tác động nhiều yếu tố khách quan cũng như chủ quan đã làm cho một số bộ phận thanh thiếu niên phai nhạt lý tưởng, chạy theo lối sống thực dụng, hưởng thụ, lười học tập, thiếu tu dưỡng đạo đức, xa rời truyền thống dân tộc… Những hiện tượng đó là nguy cơ đe dọa tương lai của chính bản thân họ, đồng thời cản trở sự phát triển lành mạnh, tiến bộ của toàn xã hội ta hiện nay. Vì vậy, hơn bao giờ hết, toàn Đảng và toàn dân ta càng phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ; coi đó là một trong những nhiệm vụ hàng đầu.
Tuổi trẻ là giai đoạn đẹp nhất trong cuộc đời mỗi con người, sinh động và tràn đầy nhựa sống. Với hành trang là sức trẻ và tri thức, bản thân tôi nói riêng và đoàn viên thanh niên Trường Đào tạo cán bộ Nguyễn Văn Cừ nói chung xin nguyện được tiếp bước cha anh, ra sức phấn đấu học tập, rèn luyện theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại; xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước, mãi là “mùa xuân của xã hội”.
Trích nguồn:
- Thư gửi các bạn thanh niên, Ngày 17 tháng 8 năm 1947
- Bài phát biểu tại Hội nghị cán bộ Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam toàn miền Bắc, ngày 22/9/1962
- Di chúc, 1969
- Bài nói tại Hội nghị bồi dưỡng chỉnh huấn do trung ương triệu tập, 1964
- Hồ Chí Minh: Sđd, t. 5, tr. 252
- Cần, Kiệm, Liêm, Chính, tháng 6-1949, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, NXB Chính trị Quốc gia, tr. 631).
- Hồ Chí Minh toàn tập. Nxb CTQG, 1995, Tập IV, tr. 8
- Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996, t. 9, tr. 554
- Lời kêu gọi “Sức khỏe và thể dục”, Ngày 27/3/1946
ThS. Hoàng Thị Thu Hiền, Giảng viên Khoa Xây dựng Đảng