Là lớp người sinh ra và trưởng thành sau chiến tranh, thanh niên được sống trong những điều kiện vật chất và tinh thần đầy đủ hơn, được đào tạo bài bản, nhưng trong những năm gần đây, một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng, thiếu trách nhiệm, dễ hoang mang, dao động, thờ ơ với tương lai của mình, với vận mệnh của dân tộc. Thậm chí, hiện tượng thanh niên sống ích kỷ, thực dụng, vi phạm pháp luật đang có chiều hướng gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp. Vì vậy, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng đối với thanh niên hiện nay là vấn đề cấp thiết đòi hỏi ý thức trách nhiệm của bản thân mỗi thanh niên và sự quan tâm của các chủ thể, đặc biệt là Đoàn Thanh niên các cấp.
1. Tinh thần cách mạng của anh hùng Lý Tự Trọng
Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng (1914 - 1931), anh là một trong những học trò ưu tú của Nguyễn Ái Quốc, được Người tổ chức vào nhóm thiếu niên tiền phong Việt Nam khi sang học tập ở Quảng Châu. Trong giai đoạn này, Lý Tự Trọng đã đóng góp rất quan trọng trong việc giữ liên lạc giữa Tổng bộ Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội với Đảng bạn, các cán bộ cách mạng Việt Nam đang hoạt động ở Trung Quốc. Bên cạnh đó, Lý Tự Trọng còn tham gia chuyển thư từ, tài liệu của Tổng bộ về Việt Nam.
Năm 1929, cách mạng trong nước đặt ra yêu cầu mới, Lý Tự Trọng được điều về Sài Gòn thực hiện nhiệm vụ. Ngày 8/2/1931, trong lúc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ cho đồng chí Phan Bôi diễn thuyết tuyên truyền cách mạng, Lý Tự Trọng đã bắn chết tên Thanh tra mật thám Pháp Lơgơrăng. Vì vậy, Lý Tự Trọng bị mật thám Pháp bắt, giam cầm tại khám lớn Sài Gòn. Thực dân Pháp dùng mọi thủ đoạn: mua chuộc, dụ dỗ, cực hình tra tấn dã man nhưng không hề lay chuyển được lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, ý chí cách mạng của Lý Tự Trọng. Sau sáu tháng giam cầm, chính quyền thực dân Pháp ở Đông Dương đã mở một phiên tòa đại hình để xử Lý Tự Trọng khi anh chưa bước vào tuổi 18. Bị toàn án Thực dân kết án tử hình, Lý Tự Trọng không mảy may run sợ mà dùng bản lĩnh, ý chí của người chiến sĩ cộng sản kiên trung biến phiên toàn thực dân thành diễn đàn của người thanh niên yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Khi nghe luật sư bào chữa nêu ý kiến rằng Lý Tự Trọng chưa đầy 18 tuổi, chưa tới tuổi trưởng thành nên “hành động thiếu suy nghĩ” để xin bọn thực dân mở lượng khoan hồng, Lý Tự Trọng đã gạt đi và dõng dạc nói:“Tôi hành động có suy nghĩ, tôi hiểu việc tôi làm, tôi làm vì mục đích cách mạng. Tôi chưa đến tuổi trưởng thành thật, nhưng tôi đã đủ trí khôn để hiểu con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không thể có con đường nào khác”. Câu nói ấy của Lý Tự Trọng đã nêu cao lý tưởng cao đẹp, bản lĩnh cách mạng kiên trung, trung thành với Đảng, với Tổ quốc; đức hy sinh, quên mình xả thân vì cách mạng, sẵn sàng hiến dâng cả đời mình cho Tổ quốc. Tinh thần quả cảm, hình ảnh hiên ngang bước lên máy chém và câu nói bất hủ tại Tòa án Thực dân của anh đã góp phần giác ngộ và trở thành động lực lớn lao để lớp lớp thanh niên lên đường chiến đấu. Đối với thế hệ trẻ ngày nay, đó là biểu tượng cao đẹp tiếp sức cho tinh thần cống hiến của tuổi trẻ Việt Nam trong quá trình tiến hành sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt là trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay.
2. Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay
Phát huy tinh thần cách mạng của anh hùng Lý Tự Trọng, trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay cần tập trung vào các nội dung sau:
Lý tưởng chính trị của thanh niên Việt Nam hiện nay đó là kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo để thực hiện hai mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Lý tưởng chính trị là hạt nhân cốt lõi của lý tưởng cách mạng nên cần chú trọng giáo dục để hình thành lý tưởng chính trị cho thanh niên cần xác định là nội dung trọng yếu nhất trong giáo dục lý tưởng cách mạng. Trước hết, cần giáo dục cho thanh niên về ý thức về niềm tự hào dân tộc quyết vươn lên chiến thắng đói nghèo, lạc hậu để giữ vững cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay mà bao thế hệ cha anh đã dày công gây dựng. Bên cạnh đó, cần định hướng cho thanh niên tự xây dựng cho mình ước mơ, hoài bão lớn, không chỉ cho bản thân, cho gia đình mà còn để đóng góp sức mình cho sự phát triển của đất nước, mang lại hạnh phúc cho Nhân dân; xây dựng ý chí, bản lĩnh, nghị lực, quyết tâm vượt qua mọi trở ngại, thách thức để thực hiện ước mơ, hoài bão đó.
Lý tưởng đạo đức chính là niềm tin và ý thức, trách nhiệm thực hiện các chuẩn mực của cộng đồng, xã hội, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Tiêu biểu là truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, đạo lý kính trên nhường dưới, truyền thống “Thương người như thể thương thân”, “Lá lành đùm lá rách”; là tình yêu, thái độ trách nhiệm với gia đình, người thân, cộng động; ý thức thấy cái đúng dám bảo vệ, cái sai dám đấu tranh; là những truyền thống tốt đẹp như: chung thuỷ, giản dị, chân thành. Lý tưởng đạo đức của người thanh niên hiện nay chính là sự tiếp nối và kế thừa truyền thống đạo lý dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, trong đó truyền thống đạo lý dân tộc là nền tảng cơ bản để xây dựng và phát triển nhân cách thanh niên. Lý tưởng đạo đức sẽ tạo “sức đề kháng” tự nhiên giúp ngăn chặn và chống lại một cách cơ bản sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường, giúp cho thanh niên hội nhập nhưng không hoà tan, luôn kiên định để thực hiện mục tiêu đã xác định.
Lý tưởng học tập và nghề nghiệp: Hiếu học là một truyền thống lâu đời, quí báu của dân tộc Việt Nam, tuy nhiên ở mỗi giai đoạn đặt ra các yêu cầu khác nhau. Hiện nay, việc học tập đòi hỏi thanh niên nắm vững các đỉnh cao tri thức, làm chủ khoa học và phải lao động tạo ra của cải vật chất sáng tạo ra sản phẩm cho xã hội. Với sự phát triển và tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư đòi hỏi thanh niên không những phải nâng cao trình độ, cập nhật tri thức thường xuyên, có nghề nghiệp, được làm việc đúng sở trường, niềm đam mê, đúng chuyên môn, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước để có thu nhập cao và sẵn sàng thích ứng nhanh với sự thay đổi chuyển giao công nghệ.
Lý tưởng thẩm mỹ là cách nhìn nhận và xu hướng vươn tới cái đẹp đúng đắn chân - thiện - mỹ, cái đẹp bản chất trong cuộc sống và trong nghệ thuật. Bản chất của con người là luôn luôn hướng tới cái đẹp, ước mơ đạt tới chân - thiện - mỹ. Tuy nhiên lý tưởng thẩm mỹ của mỗi người như thế nào phụ thuộc vào cả yếu tố chủ quan, và còn chịu sự tác động của các yếu tố khách quan, trong đó có tác động của giáo dục. Hiện nay, lý tưởng thẩm mỹ cho thanh niên chịu sự tác động của những thay đổi nhanh chóng của đời sống vật chất và tinh thần, cùng với sự tác động liên tục và mạnh mẽ chưa từng có của quảng cáo và nghệ thuật quảng cáo dưới mọi hình thức đã làm tác động tiêu cực tới quá trình định hướng lý tưởng thẩm mỹ. Nếu thanh niên không nhận thức đúng về giá trị chân – thiện – mỹ sẽ dẫn tới nguy cơ đánh mất bản sắc hoặc nhận thức sai lệch, thậm trí đối lập với tình cảm thẩm mỹ của dân tộc đã được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử.
3. Vai trò, trách nhiệm của tổ chức đoàn với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng của thanh niên hiện nay
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên có vai trò và trách nhiệm là hạt nhân để đoàn kết, quy tụ thanh niên, đồng thời trực tiếp tổ chức, giáo dục, vận động thực hiện mục tiêu, lý tưởng cách mạng của dân tộc bởi “Đoàn thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách, dìu dắt các cháu nhi đồng”. Vì vậy, để làm tốt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên Việt Nam đạt chất lượng, hiệu quả cao, Đoàn thanh niên cần là tổ chức đi đầu, xung kích, trong đó tập trung vào các vấn đề sau:
Thứ nhất, tổ chức đoàn cần quan tâm đến lợi ích chính đáng của thanh niên, chú trọng nâng cao tính thiết thực trong công tác giáo dục thanh niên như lời Bác Hồ đã căn dặn“Cần đi sâu vào đời sống của các lớp thanh niên, giúp họ giải quyết các vấn đề thiết thực”.
Thứ hai, cần tiếp tục đổi mới và tìm tòi các phương thức hoạt động mới, đồng thời phát huy cao độ những phương thức truyền thống vẫn còn đạt hiệu quả cao để thanh niên, thực sự gắn bó, tin yêu tổ chức đoàn. Trên cơ sở đó thì Đoàn thanh niên mới có thể thực hiện vai trò dẫn dắt, giáo dục, định hướng lý tưởng cách mạng cho mỗi đoàn viên thanh niên. Các hoạt động của Đoàn thanh niên phải được hướng vào nhiệm vụ chính trị trung tâm của đất nước trong từng giai đoạn cụ thể. Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, hội nhập quốc tế là xu thế tất yếu, Đoàn thanh niên cần đưa ra thông tin có định hướng dưới sự lãnh đạo của Đảng cho thanh niên; làm cho thanh niên có tính độc lập tự chủ cao trong việc đánh giá; tiếp nhận, chọn lọc những tác động chính trị, tư tưởng, văn hoá từ bên ngoài; có khả năng phản ứng đúng đắn, kịp thời trước những tác động từ nhiều luồng tư tưởng khác nha trở thành những đòi hỏi cần thiết của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Thứ ba, cần tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đoàn ở cơ sở về phẩm chất, đạo đức, trình độ, năng lực, chế độ chính sách... vì cán bộ là yếu tố đặc biệt quan trọng quyết định chất lượng giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Thứ tư, giáo dục lý tưởng cách mạng bằng những tấm gương gần gũi trong thực tiễn cuộc sống, trong đội ngũ cán bộ Đoàn là phương pháp cần nhân rộng bởi đó là hình thức thuyết phục được thanh niên nhanh nhất, hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, tập hợp thanh niên qua các thủ lĩnh nhóm là hình thức giáo dục cần được chú trọng hơn.
Thứ năm, cần chú trọng công tác phát hiện, bồi dưỡng, rèn luyện đoàn viên ưu tú để bồi dưỡng giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng thông qua sinh hoạt đoàn và các phong trào thi đua mà Đoàn phát động. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng của tổ chức đoàn tham gia xây dựng Đảng. Đồng thời, việc tăng số lượng đoàn viên là đảng viên trong các tổ chức đoàn cũng góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng cho đoàn viên.
Tấm gương anh dũng, sẵn sàng hy sinh để thực hiện lý tưởng cách mạng của anh hùng Lý Tự Trọng mãi soi sáng cho thế hệ thanh niên Việt Nam hiện nay. Phát huy tinh thần cách mạng của anh hùng Lý Tự Trọng trong giáo dục lý tưởng cách mạng đòi hỏi nhận thức toàn diện, quyết tâm chính trị và hành động đồng bộ của nhiều chủ thể, đặc biệt là Đoàn Thanh niên các cấp và ý thức, trách nhiệm, tinh thần chủ động, tự giác của bản thân thanh niên./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2019), Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam(2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, tr.348.
4. Hồ Chí Minh (2011) Hồ Chí Minh toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
ThS Hoàng Thị Thu Hiền, Giảng viên khoa Xây dựng Đảng